پاسخ آمریکا به مصاحبه اخیر عراقچیاردوغان به دنبال خرید جنگنده اروپایی یوروفایتراسرائیل: جنگ با ایران هنوز تمام نشده استواکنش اسرائیل به خروج آمریکا از یونسکوهشدار رئیسجمهور درباره بحران آببا ساختار اداری فاسد و بیاعتماد نمیتوان انتظار جذب سرمایه داشتروایت وزیر کشور از تعامل ایران با مهاجران افغانفواد۱۲۸ به البرز رسیداقتصاد در وضعیت جنگی/ زمان عبور از راهکار‌های همیشگی فرا رسیده استآینده را نمیتوان فیلتر کرد؛ اینترنت طبقاتی تبعیض استمدنیزاده: اولویت وزارت اقتصاد هوشمندسازی مالیات و گمرک استشوک غذایی جهانی پس از حمله اسرائیل به ایراندرخواست فعالان حوزه «فناوری» برای ثبات مدیریتی در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهانآمار صادرات و رفع تعهد ارزی از مناطق آزاد شفافسازی میشودقیمت امروز عصر طلا و سکه در بازارسقوط یا صعود دوباره؟ چشمانداز فلز زرد از نگاه «شورای جهانی طلا»در دل آب‌های کم‌عمق و استراتژیک شمال خلیج فارس، میدانی نهفته است که نه‌تنها گنجینه‌ای عظیم از گاز طبیعی و نفت خام را در خود جای داده، بلکه به نمادی از کشمکش‌های پیچیده ژئوپلیتیکی، حقوقی و اقتصادی میان سه قدرت منطقه‌ای—ایران، کویت و عربستان سعودی—تبدیل شده است. میدان گازی آرش، که در کشورهای عربی با نام «الدره» شناخته می‌شود، صحنه‌ای بی‌صدا اما پرتلاطم از منازعات تاریخی، رقابت‌های انرژی‌محور و چالش‌های دیپلماتیکی است که می‌تواند سرنوشت امنیت و همکاری در خلیج فارس را تحت تأثیر قرار دهد. ذخایر سرشار این میدان، در کنار موقعیت جغرافیایی حساسی که در مرزهای دریایی مورد مناقشه قرار دارد، آن را به موضوعی داغ در معادلات منطقه‌ای تبدیل کرده است—موضوعی که از یک‌سو امید به توسعه اقتصادی را زنده می‌کند و از سوی دیگر، سایه‌ای از بحران و تشدید تنش‌ها را بر منطقه می‌افکند. آیا میدان آرش فرصتی برای همکاری است یا جرقه‌ای برای تقابل؟ پاسخ به این پرسش، آزمونی جدی برای بلوغ دیپلماسی انرژی در خاورمیانه خواهد بود.
میدان گازی آرش، که در کشورهای کویت و عربستان سعودی با نام «الدره» شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین میادین گازی مشترک در منطقه شمال خلیج فارس به شمار می‌رود. این میدان با ذخایر عظیم تقریبی ۲۰ تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی و حدود ۳۱۰ میلیون بشکه نفت خام، از نظر اقتصادی و انرژی اهمیت بسزایی دارد. موقعیت جغرافیایی این میدان، که در منطقه‌ای حساس بین مرزهای دریایی سه کشور ایران، کویت و عربستان سعودی قرار گرفته، آن را به یکی از نقاط استراتژیک و در عین حال پرتنش در خلیج فارس تبدیل کرده است.
وجود این میدان در آب‌های کم‌عمق، بهره‌برداری از آن را از نظر فنی آسان‌تر کرده، اما به دلیل قرارگیری در منطقه‌ای با مرزبندی‌های دریایی مورد مناقشه، مسائل حقوقی و سیاسی پیچیده‌ای را به همراه داشته است. اختلافات بر سر مالکیت و حق بهره‌برداری از این میدان، سال‌هاست که مذاکرات و روابط دیپلماتیک بین این سه کشور را تحت تأثیر قرار داده و آن را به یکی از پیچیده‌ترین و حساس‌ترین پرونده‌های انرژی در منطقه خاورمیانه تبدیل کرده است. تلاش‌ها برای حل این مناقشات از طریق مذاکرات چندجانبه ادامه دارد، اما همچنان چالش‌های متعددی بر سر راه توافق نهایی وجود دارد.
کویت و عربستان در بیانیه اخیر شورای همکاری خلیج فارس ادعا کرده‌اند که میدان آرش به‌طور کامل در آب‌های سرزمینی کویت و منطقه بی‌طرف مشترک این دو کشور قرار دارد. در سال ۲۰۲۲، این دو کشور توافقی دوجانبه برای توسعه مشترک این میدان امضا کردند و اعلام داشتند که ایران هیچ حقی در این منطقه ندارد. سعد البراک، وزیر نفت کویت، تأکید کرده که هر کشوری برای ادعای مالکیت باید ابتدا مرزهای دریایی خود را با کویت مشخص کند، در حالی که مرز دریایی ایران و کویت همچنان نامشخص است.
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در واکنش به بیانیه شورای همکاری خلیج فارس، ادعاهای مطرح‌شده درباره جزایر سه‌گانه ایرانی (تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی) را رد کرد و گفت ایران هر اقدام لازم برای تأمین امنیت و منافع خود در این جزایر را انجام خواهد داد. درباره میدان آرش نیز، ایران بر همکاری سازنده با کویت تأکید کرده و خواستار بهره‌برداری مشترک از این میدان بر اساس مذاکرات دوجانبه شده است. این موضع نشان‌دهنده تمایل ایران به حل دیپلماتیک این مناقشه است.
مناقشه بر سر میدان آرش به نبود توافق بر سر مرزهای دریایی بین ایران و کویت بازمی‌گردد. در سال ۲۰۰۱، ایران عملیات اکتشافی در بخش‌هایی از این میدان را آغاز کرد که با اعتراض شدید کویت متوقف شد. مذاکرات دوجانبه برای تعیین مرزهای دریایی نیز بی‌نتیجه ماند. در مقابل، کویت و عربستان با تکیه بر توافقات دوجانبه، مدعی مالکیت کامل میدان هستند. این اختلاف حقوقی، همراه با رقابت منطقه‌ای و نیاز فزاینده به منابع انرژی، آتش مناقشه را شعله‌ور نگه داشته است.
با توجه به تحریم‌های اقتصادی علیه ایران و نیاز این کشور به بهره‌برداری از میادین مشترک، میدان آرش اهمیتی استراتژیک یافته است. از سوی دیگر، کویت و عربستان نیز برای تأمین نیازهای داخلی انرژی خود به این میدان چشم دوخته‌اند. ادامه این مناقشه می‌تواند تنش‌ها را در خلیج فارس افزایش دهد و حتی به درگیری‌های منطقه‌ای منجر شود. حل این اختلاف از طریق دیپلماسی و توافق بر سر بهره‌برداری مشترک، نه‌تنها به نفع اقتصاد کشورهای درگیر است، بلکه می‌تواند از بروز بحران‌های امنیتی جلوگیری کند.
میدان گازی آرش به آزمونی برای دیپلماسی انرژی در خاورمیانه تبدیل شده است. تعیین مرزهای دریایی و توافق بر سر بهره‌برداری عادلانه می‌تواند به همکاری‌های منطقه‌ای منجر شود. با این حال، تا زمانی که مذاکرات جدی و همه‌جانبه‌ای بین ایران، کویت و عربستان شکل نگیرد، این میدان همچنان کانون تنش باقی خواهد ماند. تحولات سریع منطقه نشان می‌دهد که حل این مناقشه بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.
امیر خیرخواهان
دیدگاهتان را بنویسید