طرح جدید مجلس تمام دلالان را بیچاره کردمسیر خطرناک پیش رو تمام بازارها | مقاومت طلا و دلار می شکند؟یارانه نقدی این افراد ۴۰ درصد افزایش یافتیک قابلیت جدید برای طرفداران اپل!باریکترین گوشی تاشو دنیا را سامسونگ ساخته است، نه آنرجام قهرمانی استقلال دزدیده شدابتکار دانشمندان آمریکایی: استفاده از نخ دندان برای واکسیناسیون بدون سوزنواکنش رسمی استقلال به خبر جدایی مهاجمشکفش ستاره جدید بارسلونا سوژه خنده شد+ عکسبازگشت عملیات پروازی به فرودگاه پیام FRانتشار اولین تصاویر از لحظه سقوط هواپیمای روسی آنتونف۲۴آیا می‌توان پایتخت ایران را از تهران منتقل کرد؟پخت نان با آرد بلوط؛ راهی برای کاهش نیاز کشور به واردات گندمپیشبینی رشد ۶۱۰ درصدی دوج کوین/ انفجار دوج در راه استحمام خون در بازار کریپتو/ سقوط تاریخی بیت کوینلیست کانالهای مجاز فروش بلیت پروازهای اربعین از این تاریخگذرگاه زنگزور، اگرچه تنها ۴۳ کیلومتر طول دارد، اما توازن ژئواکونومیک منطقه را دگرگون می‌کند؛ این گزارش به بررسی دقیق پیامدهای اقتصادی آن برای ایران می‌پردازد.
به گزارش نبض بازار، گذرگاه زنگزور، بخشی از توافق سه‌جانبه آتش‌بس باکو- ایروان- مسکو پس از جنگ دوم قره‌باغ در ۲۰۲۰ است. این دالان جمهوری آذربایجان را از طریق استان سیونیک ارمنستان به نخجوان متصل می‌کند. در ظاهر، این پروژه مسیر ترانزیتی ست؛ اما در واقع، حامل پیامدهای ژئوپلیتیک، اقتصادی و امنیتی برای ایران است. از حذف مرز ایران و ارمنستان گرفته تا تغییر مسیر‌های ترانزیتی منطقه، زنگزور به نقطه‌ای راهبردی در معادلات قفقاز جنوبی تبدیل شده.
با اجرای کامل گذرگاه زنگزور، مرز زمینی ایران با ارمنستان بالقوه قطع می‌شود؛ دسترسی ایران به گرجستان، دریای سیاه و اروپا را محدود می‌کند. در حال حاضر، مسیر ایران–ارمنستان–گرجستان از معدود راه‌های زمینی ایران به اروپا است. حذف این مسیر، ایران را در محور آسیای مرکزی و خلیج فارس محصور می‌کند و آن را از هلال‌های ارتباطی مدیترانه خارج می‌سازد.
تجربه مشابه در آسیای مرکزی نشان می‌دهد کشورهایی، چون ترکمنستان و تاجیکستان، با محدود شدن مسیر‌های ترانزیتی، دچار کاهش شدید در جذب سرمایه‌گذاری خارجی و رشد صادرات شده‌اند. ایران البته با حاکمیت کنونی نیز با توجه به تحریم‌ها و محدودیت‌های زیرساختی، در صورت حذف مسیر ارمنستان، با چالش‌های مشابهی مواجه خواهد شد مگر در آتی، دچار استحاله‌های ژرف شود و به پیوستار آذربایجان-ترکیه بپیوندد.
طبق گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، احداث گذرگاه زنگزور سهم ایران از ترانزیت منطقه‌ای را تا ۳۰ درصد کاهش می‌دهد. این مسیر، آذربایجان را به چهارراه ترانزیتی شمال–جنوب و شرق–غرب تبدیل می‌کند و نقش ایران را در کریدور‌های اوراسیایی کمرنگ می‌سازد.
در تجربه مشابه، با احداث راه‌آهن باکو–تفلیس–قارص، گرجستان به مسیر اصلی اتصال قفقاز به اروپا تبدیل شد و ایران از چرخه ترانزیت منطقه‌ای کنار گذاشته شد. اکنون، با زنگزور، ترکیه و آذربایجان مسیر جایگزینی برای اتصال چین به اروپا ایجاد می‌کنند؛ مسیری که ایران را دور زده و مزیت ژئوپلیتیک آن را تضعیف می‌کند.
در حوزه انرژی، تأثیر زنگزور بر صادرات نفت ایران ناچیز است، زیرا عمده صادرات نفت ایران از جنوب کشور انجام می‌شود. اما در حوزه گاز، شرایط متفاوت است. ایران با خط لوله به ترکیه، عراق، آذربایجان و ارمنستان متصل است و قرارداد‌های سوآپ گازی با ترکمنستان و آذربایجان دارد.
با اجرای زنگزور، آذربایجان مسیر‌های جدیدی برای صادرات گاز به اروپا ایجاد کرده و وابستگی خود به ایران را کاهش می‌دهد. این امر، در بلندمدت بازار گاز ایران در ترکیه را تهدید کند، به‌ویژه با توجه به پایان قرارداد فعلی در ۲۰۲۶ و عدم تمدید آن تا کنون.
زنگزور، تنها یک مسیر ترانزیتی نیست؛ بخشی از پروژه‌ای بزرگ‌تر برای تغییر توازن قدرت در قفقاز جنوبی ست. با حذف مرز ایران و ارمنستان، نفوذ ترکیه، اسرائیل و ناتو در منطقه افزایش می‌یابد. طبق گزارش تابناک، پایگاه‌های هوایی در نخجوان به مثلث راهبردی ترکیه–نخجوان–آذربایجان تبدیل شده و امکان عملیات نظامی علیه ایران را فراهم می‌کنند.
در تجربه مشابه، گرجستان با پیوستن به ناتو و قطع ارتباط زمینی با روسیه، به نقطه تنش‌زای منطقه تبدیل شد. اکنون، زنگزور همین نقش را برای ایران داشته و آن را در معرض تهدیدات امنیتی جدید قرار می‌دهد.
دیدگاهتان را بنویسید